3راز ی که نباید فاش شود!!

اقسام راز

رازها را می‏توان به سه قسم شخصی، اجتماعی و تشكیلاتی -حكومتی تقسیم كرد:

1 - رازداری شخصی:

هركس از نظر اخلاقی و عملی، خصوصیاتی دارد كه دیگران‏نمی‏بینند و از آن اطلاعی ندارند، این ویژگی‏ها، رازهای شخصی‏انسان محسوب می‏شود، چنان‏كه كارهای زشتی كه از فرد سر زده و یا مسائل سرّی كه در منزل دارد، جزء رازهای فرد به‏حساب‏می‏آید. حال سخن در این است كه آیا انسان می‏تواند رازهایش رابرای دیگران بازگو كند؟ انسان عاقل سینه خود را صندوقچه اسرارش قرار می‏دهد و ازطریق رازداری، خود را از پیامدهای ناگوار افشای اسرار، مصون‏می‏دارد.

امام علی (علیه السلام) می‏فرماید: «سِرُّكَ اَسیِرُكَ، فَاِنْ اَفْشَیْتَهُ صِرْتَ اَسیِرَهُ»(1) راز تو، مادامی كه آن را برمَلا نكردی، اسیر تو است، ولی‏اگر آن را فاش كردی تو اسیرش می‏شوی.

زیان افشای راز به حدّی است كه به فرموده امام علی(علیه السلام) حتی اگر انسان آن را به همسر و یا زیردستش بگوید، ناخواسته خود رابرده آنها ساخته است.(2)

نقش رازداری شخصی در موفقیت: هرگاه انسان هدفی رادنبال می‏كند، لازم است اطراف و جوانب آن را مخفی بدارد تا به‏نتیجه مطلوب برسد، آنگاه اگر افشای آن بی‏ضرر بود، می‏تواند آن‏را فاش سازد، ولی اگر كارش استحكام نیافته و به نتیجه نرسیده‏باشد، آن‏را بازگو كند، سنگ‏اندازی‏ها نمی‏گذارد او به‏هدفش برسد.

امیر مۆمنان علی (علیه السلام) می‏فرمود: «اَنْجَحُ الْاُمُورِ مَا اَحَاطَ بِهِ الْكِتْمانُ»(3)امری كه اطراف آن را كتمان گرفته باشد، به نجات و موفقیت نزدیك‏تر است.

امام جواد (علیه السلام) می‏فرماید: «اِظْهَارُ الشَّیْ‏ءِ قَبْلَ اَنْ یَسْتَحْكِمَ مَفْسَدَةً لَهُ»(4)اظهار كردن چیزی كه هنوز استوار نشده، موجب تباهی آن‏می‏گردد.

امام صادق (علیه السلام )، معیاری را برای میزان و مقدارِ آشكار نمودن‏راز، بیان فرموده‏اند: «لاَ تُطْلِعْ صَدیِقَكَ مِنْ سِرِّكَ اِلاَّ عَلی‏ََ مَا لَوِ اطَّلَعَ عَلَیْهِ‏عَدُوُّكَ لَمْ یَضُرُّكَ فَاِنَّ الصَّدیِقَ قَدْ یَكُونُ عَدُوَّكَ یَوْماً مَا»(5) دوست خود را از رازهای شخصی خودآگاه مساز، مگر درباره اموری كه اگر دشمنت از آنها آگاهی یافت، زیانی برای تونداشته باشد؛ زیرا چه بسا دوست انسان روزی دشمن گردد[و چون نقاط ضعف را می‏داند، با آن انسان را بكوبد.]

به همان مقدار كه راز داری شخصی در موفقیت انسان، نقش‏دارد، افشای رازهای شخصی نیز موجب ناكامی انسان در رسیدن‏به هدف‏ها می‏شود و موجبات پشیمانی انسان را فراهم می‏سازد و غم و اندوه را با خود به‏ارمغان می‏آورد. امیر مۆمنان علی (علیه السلام )می‏فرمود: «سِرُّكَ سُرُورُكَ اِنْ كَتَمْتَهُ، وَ اِنْ اَذَعْتَهُ كَانَ ثَبُورَكَ» (6) راز تو شادی توست، اگر آن را پنهان داری، و اگر فاش‏كردی (سبب) ناله و جزع تو خواهد شد. همچنین می‏فرماید: «مَنْ اَفْشی‏ََ سِرَّكَ ضَیَّعَ اَمْرَكَ»(7) هر كس رازی از تو فاش كند، كار تو را تباه ساخته است.

2 - رازداری اجتماعی:

منظور از رازداری اجتماعی، حفظ اسرار مردم در مسائل مربوط به آن‏ها و بیان نكردن نقطه ضعف‏های آنان در این زمینه است. افشای اینگونه رازها جایز نیست، ولی چنانچه اسرار اجتماعی‏ و سیاسی افراد ازقبیل اشاعه فحشا، تشكیل باندهای فساد و تباهی ‏و این‏گونه كارهای خلاف باشد، نزد مسۆولان امر جهت اتخاذتصمیم و اقدامات لازم مانعی ندارد و چه‏بسا واجب و ضروری‏باشد.

در مسائل اطلاعاتی، امنیتی نیز افشای اسرار دیگران در اجتماع و برای مردم جایز نیست، بلكه گاهی زیان‏آور است، ولی اگر این‏اسرار از اموری باشد كه كتمان آن خطری را متوجه نظام می‏كند، لازم است نزد مراجع صلاحیتدار بازگو شود و سكوت درمقابل آن‏جایز نیست.

بنابراین، حفظ اسرار دیگران (جز در مواردی كه افشاگری‏مهم‏تر و ضروری‏تر است) امری ضروری می‏باشد، بویژه از ناحیه‏كسانی كه زودتر و بیشتر از دیگران رازها در اختیارشان قرار می‏گیرد، مانند كسانی كه در رابطه با امنیت داخلی یا خارجی كارمی‏كنند و یا كسانی كه در قسمت جذب و گزینش نهادها، ادارات وسایر مراكز هستند و درباره نیروهایی كه می‏خواهند به‏كار بگیرند،اطلاعاتی كسب می‏كنند.

3 - رازداری تشكیلاتی - حكومتی:

بخشی از رازهای تشكیلاتی - حكومتی مربوط به رازهایی‏است كه قبل از تشكیل حكومت و در حال انقلاب و مبارزه بادشمنان صورت می‏گیرد، مانند آنچه مورد ابتلای اصحاب امامان‏بود و نیز آنچه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی وجود داشت. بخش دیگر آن نیز مربوط به رازهایی است كه بعد از تشكیل‏حكومت اسلامی مطرح است و حفظ آنها در بقای نظام مۆثر است؛ این بخش مورد ابتلای نیروهای اطلاعاتی و همه مردم است و بایستی در این زمینه هوشیاری و دقت كافی به خرج داده، از افشای‏مطالب سرّی نظام اسلامی و با خبر ساختن دشمنان از آن به‏شدّت‏اجتناب نمود.

حفظ این نوع رازها به مراتب مهم‏تر از سایر اسرار است. از این‏رو، پیامدهای افشای آن نیز ناگوارتر و زیانبارتر از سایر رازهاست. رازداری حكومتی از دیدگاه اسلام یكی از اصول مهم اخلاق‏اطلاعاتی است كه می‏توان به‏وسیله آن امكان بسیاری از زیان‏ها از ناحیه دشمن را سلب و همواره ابتكار عمل را در دست داشت، ولی بی‏توجهی به آن، چه بسا اصل حكومت را زیر و رو كند.

بنابراین با حفظ اسرار و نیز رعایت دقیق و به‏موقع اصول‏مخفی‏کاری، امکان هر زیانی از قبیل از هم پاشیدن نیروها، از بین‏بردن روح اخوت و برادری، ایجاد اختلاف و بدبینی و ناامنی، شایعه پراکنی، کم‏رنگ کردن معتقدات و مقدسات اسلام در اذهان‏مردم، تخریب، ترور، سرقت و... را از دشمن بگیریم.

کلام آخر:

رازها سه قسم هستند: رازهای شخصی، که خصوصیات و مسائل سری فرد است. که فرد باید رازهایش را از دیگران پنهان کند تا سنگ اندازی حسودان مانع موفقیت او نشود. قسم دوم رازهای اجتماعی است که اسرار مردم می باشد و افشای آن جایز نیست مگر در صورتی که موجب اشاعه فحشا شود یا فسادی به دنبال داشته باشد. آخرین نوع،رازهای تشکیلاتی- حکومتی است که ممکن است مربوط به قبل یا بعد تشکیل حکومت باشد.

پی نوشت ها:

1ـ شرح غررالحكم، ج 4، ص 146.

2ـ همان، ج 6، ص 271.

3ـ همان، ج 2، ص 458.

4ـ بحارالانوار، ج 72، ص 71.

5ـ سفینة البحار، ج 7، ص 436.

6ـ شرح غررالحكم، ج 4، ص 141.

7ـ همان، ج 5، ص 226.

منبع:

سایت پرسمان

سایت طوبی

مطالب مرتبط:

کلینیک اینترنتی رایگان

6 موردی که افشای راز مجاز است!!

موانع رشد اخلاق حرفه‌ای در سازمان‌ها!